ΠΩΣ ΔΙΑΒΑΖΩ ΣΩΣΤΑ ΤΙΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ.

Τα έτοιμα και συσκευασμένα τρόφιμα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας διατροφής. Από το φρέσκο γάλα που πίνουμε κάθε πρωί μέχρι την έτοιμη κομμένη σαλάτα που μας έχει λύσει τα χέρια κάθε φορά που δεν έχουμε χρόνο ή διάθεση για την παρασκευή ενός μεγάλου γεύματος, τρόφιμα που πωλούνται συσκευασμένα μπαίνουν καθημερινά στο ψυγείο ή το ντουλάπι του σπιτιού μας. 

Σύμφωνα με την νομοθεσία που αφορά τα τρόφιμα και την ασφάλεια τους, κάθε συσκευασμένο τρόφιμο οφείλει να αναγράφει στην συσκευασία του κάποιες πολύ συγκεκριμένες και χρήσιμες πληροφορίες σε μια ετικέτα. Οι ετικέτες τροφίμων αποτελούν ένα εργαλείο του καταναλωτή για την επίτευξη μιας υγιεινής και θρεπτικής διατροφής, την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και την προώθηση της υγείας συνολικά.

Πόσοι καταναλωτές όμως γνωρίζουν πως να διαβάζουν τις ετικέτες τροφίμων και πόσοι μπορούν να κρίνουν σωστά το περιεχόμενο τους; 

Μελέτες έχουν δείξει πως μόνο 4 στους 10 καταναλωτές διαβάζουν τις ετικέτες των τροφίμων που αγοράζουν και 8 στους 10 μπορούν να κατανοήσουν τις πληροφορίες που αναγράφονται σε αυτές.

Ποιες πληροφορίες αναγράφονται σε μία ετικέτα τροφίμου.

1. Συστατικά του τροφίμου : αναγράφονται κατά φθίνουσα σειρά, βάσει της περιεκτικότητάς τους. Τα συστατικά που χρησιμοποιούνται σε ποσοστό μικρότερο από 2% στο τελικό προϊόν μπορούν να αναγράφονται με διαφορετική σειρά από τα άλλα συστατικά. Συστατικά τα οποία ευθύνονται για αλλεργίες και δυσανεξίες, όπως η πρωτεΐνη γάλακτος, η γλουτένη (πρωτεΐνη των σιτηρών), οι ξηροί καρποί, η σόγια κ.ά., παρουσιάζονται με ειδική ευδιάκριτη σήμανση (π.χ., ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, έντονη γραμματοσειρά, υπογράμμιση).
2. Διατροφική αξία του τροφίμου- μακροθρεπτικά συστατικά : ως ποσότητα ανά 100 γρ. και ανά μερίδα προϊόντος ή ως ποσοστό της Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης (ΣΗΠ) σε μία διατροφή 2000 kcal.
3. Τρόπος συντήρησης & ημερομηνία λήξης.
4.  Προέλευση προϊόντος.
5. Καθαρό βάρος.
6. Μέγεθος μερίδας.
7. Ισχυρισμοί υγείας : κάθε ισχυρισμός που δηλώνει, υπονοεί ή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σχέση μεταξύ μιας κατηγορίας τροφίμων, ενός τροφίμου ή ενός συστατικού του και της υγείας π.χ. κατάλληλο για μείωση της χοληστερόλης ή κατάλληλο για διαβητικούς.

Τι πρέπει να προσέχω διαβάζοντας τα συστατικά ενός τροφίμου.

Τα συστατικά που περιέχει ένα τρόφιμο ποικίλουν σε αριθμό και προέλευση ανάλογα με το είδος του. Μεταξύ της πληθώρας των συστατικών αυτών υπάρχουν κάποια που χρίζουν μεγαλύτερης προσοχής και αυτά μεταξύ άλλων είναι:

• Η ζάχαρη και τα εναλλακτικά ονόματα της όπως σουκρόζη, σακχαρόζη, σιρόπι γλυκόζης, σιρόπι αγαύης, σιρόπι καλαμποκιού, σιρόπι ρυζιού, συμπυκνωμένος χυμός φρούτων, μελάσα, εκχύλισμα βύνης κριθαριού, ιμβερτοζάχαρο, μαλτοδεξτρίνη, κ.α.
• Το φοινικέλαιο ή φυτικό έλαιο φοίνικα.
• Τεχνητά συντηρητικά και ενισχυτικά γεύσης «Ε». 

Γενικά προτιμάμε τρόφιμα με όσο το δυνατόν λιγότερα και γνωστά συστατικά!

Ποιες οι πληροφορίες που αφορούν την διατρoφικη αξία ενός τροφίμου και τι πρέπει να προσέχω.

	ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ	ΤΙ ΠΡΟΣΕΧΩ- ΤΙ ΠΡΟΤΙΜΩ
ΕΝΕΡΓΕΙΑ	εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά και τις ημερήσιες ανάγκες του κάθε ατόμου	-
ΛΙΠΑΡΑ	< 30% των συνολικών θερμίδων που προσλαμβάνω ημερησίως	< 30% στο πίνακα του RDA
ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΛΙΠΑΡΑ	< 33 % του συνολικού λίπους που προσλαμβάνω ημερησίως	< 2 γρ. ανά 100 γρ. προϊόντος
ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ	περίπου 20-25 % των συνολικών θερμίδων που προσλαμβάνω ημερησίως	-
ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ	περίπου 45-50 % των συνολικών θερμίδων που προσλαμβάνω ημερησίως	-
ΣΑΚΧΑΡΑ	< 5% των συνολικών υδατανθράκων που προσλαμβάνω ημερησίως	< 5 γρ. ανά 100 γρ προϊόντος
ΝΑΤΡΙΟ-ΑΛΑΤΙ	≤ 5 γρ.	< 0,1 γρ. (100 mg) νάτριο ή < 0,3 γρ. (300 mg) αλάτι ανά 100 γρ. προϊόντος
ΦΥΤΙΚΕΣ-ΕΔΩΔΙΜΕΣ ΙΝΕΣ	περίπου 30 γρ.	> 5 γρ. ανά 100 γρ προϊόντος
ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ	εξαρτάται από τις ανάγκες του κάθε ατόμου	-

Τι σημαίνει το ΣΗΠ που βλέπουμε συνέχεια στις ετικέτες τροφίμων.

Η Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη (ΣΗΠ) ή Recommended Dietary Allowance (RDA) είναι η ημερήσια πρόσληψη που επαρκεί για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις σχεδόν του συνόλου των υγιών ατόμων μιας συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας και φύλου. Η τίμη της ΣΗΠ ορίζεται ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του 98-99% του πληθυσμού.

Τι προσέχω διαβάζοντας την ημερομηνία λήξης ενός τροφίμου.

Κάθε συσκευασμένο τρόφιμο διαθέτει μια ημερομηνία λήξης την οποία πρέπει να κοιτάμε πριν αγοράσουμε και καταναλώσουμε ένα τρόφιμο. Αν παρατηρήσουμε πιο προσεκτικά θα δούμε πως σε κάποια τρόφιμα η ημερομηνία λήξης αναγράφεται ως «Ανάλωση κατά προτίμηση πριν» και σε άλλα ως «Ανάλωση έως». Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των δύο εκφράσεων;

• «Ανάλωση κατά προτίμηση πριν» σημαίνει πως μετά το πέρας της ημ/νιας είναι πιθανή ποιοτική αλλοίωση του τροφίμου που μπορεί να αφορά την γεύση, την οσμή ή την υφή,  χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το τρόφιμο είναι επικίνδυνο να καταναλωθεί.  Αφορά σταθερά προϊόντα που συντηρούνται κυρίως  σε θερμοκρασία δωμάτιου.
• «Ανάλωση έως» σημαίνει πως μετά το πέρας της ημ/νιας είναι πιθανή μικροβιακή  αλλοίωση του τροφίμου και  εγκυμονεί κινδύνους εάν καταναλωθεί.  Αφορά ευπαθή προϊόντα που συντηρούνται συνήθως στο ψυγείο όπως γαλακτοκομικά και προϊόντα κρέατος.

Οι 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Prieto-Castillo, L., Royo-Bordonada, M. A., & Moya-Geromini, A. (2015). Information search behaviour, understanding and use of nutrition labeling by residents of Madrid, Spain. Public Health, 129(3), 226-236.

Grunert, K. G., Wills, J. M., & Fernández-Celemín, L. (2010). Nutrition knowledge, and use and understanding of nutrition information on food labels among consumers in the UK. Appetite, 55(2), 177-189.

Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για ενήλικες, Υπουργείο Υγείας, http://www.diatrofikoiodigoi.gr/?page=gia-enilikes, 2018